با حیا

حیاء از ریشه «ح ی و» یا «ح ی ی»، به معنای شرم داشتن و آزَرم از ارتکاب زشتی‌ها که در مقابل آن وقاحت و بی‌­شرمی قرار دارد.

این واژه در اصطلاح، نوعی حالت روانی یا انفعال و انقباض نفسانی است که موجب متانت و وقار در رفتار، حرکات و سکنات انسان شده و همچنین موجب خودداری از انجام امور ناپسند در انسان می‌­گردد

حیا در قرآن

حیاء در قرآن دقیقاً به همین شکل نیامده، اما مفهوم شرم داشتن، چهار مرتبه و با الفاظی از مصدر استحیاء، سه بار به کار رفته است:

در آیه ۲۶ سوره بقره و آیه ۵۳ سوره احزاب به صورت فعلِ منفی «لایستَحیی» که در هر دو مورد به خدا نسبت داده شده است؛

در آیه ۵۳ احزاب به‌صورت فعل مثبت «یستَحیی»، که فاعل آن رسول اکرم است.

این مفهوم یک بار هم به‌صورت مصدر «استحیاء» در آیه ۲۵ قَصَص آمده و به دختر حضرت شُعَیب نسبت داده شده است.